«فلک الافلاک» به سقف کمبود اعتبار خورد/پایه‌های سست استحکام‌بخشی!
طرح آزادسازی حریم و استحکام‌بخشی «فلک الافلاک» به‌عنوان یکی از شاهکارهای معماری جهان به سقف کمبود اعتبار خورده است، موضوعی که ثبت جهانی این بنای تاریخی را با مشکل مواجه کرده است.
موج خبر : نامش «فلک الافلاک» است یعنی «سپر سپهران»، اما این روزها کمبود اعتبار بر اجرای طرح‌های مختلف آزادسازی حریم، ساماندهی و استحکام‌بخشی آن سایه انداخته است تا نگرانی‌ها پیرامون این بنای تاریخی هر روز مضاعف‌تر شود.
آخرین بار موضوع ترک‌های ایجادشده روی برج‌های این بنای باستانی و بحث ایمنی آن ورد زبان‌ها شد تا مدتی موضوع استحکام‌بخشی دوباره به سر خط خبرها بیاید، اما دوباره این چالش‌ها به چالش بزرگ‌تر نبود اعتبار برخورد کرد و به حاشیه رفت.
در آستانه سفر رئیس‌جمهور و اعضای کابینه به استان لرستان موج خبر در سلسله گزارش‌هایی ضمن طرح برخی مسائل این استان، بستر طرح مطالبات و خواسته‌های مردم را فراهم خواهد کرد.
در این راستا منطبق بر نظام مسائل تدوین‌شده در این خبرگزاری، مهم‌ترین مطالبات استان در حوزه‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و … مورد اشاره قرار خواهد گرفت تا زمینه‌ای برای توجه به این مطالبات در مصوبات سفر دولت فراهم شود.
برای پیگیری گزارش‌های مهر لینک «مطالبات مردم لرستان از دولت» را دنبال کنید. این لینک در کنار صفحه استانی موج خبر قرار داده خواهد شد و مخاطبان این رسانه می‌توانند نکات مدنظر خود را در بخش نظرات در میان بگذارند.
در این گزارش با نگاهی به مطالبات حوزه میراث فرهنگی و گردشگری لرستانی‌ها از دولت، به موضوع ساماندهی حریم و بنای قلعه تاریخی «فلک الافلاک» خواهیم پرداخت.
«فلک الافلاک» شاهکار معماری جهان
قلعه باستانی «فلک الافلاک» یکی از شاخص‌ترین آثار تاریخی ایران و جهان است، بنای عظیم آجری مربوط به دوره ساسانی که همچنان استوار بر روی تپه‌ای باستانی در مرکز شهر خرم‌آباد میزبان دوستداران میراث فرهنگی این مرزوبوم است.
زیبایی و معماری شگفت‌انگیز قلعه فلک الافلاک موجب شده که این قلعه تاریخی و باستانی لرستان از سوی بسیاری از کارشناسان به‌عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی و معماری دنیا لقب گیرد.
این قلعه به لحاظ موقعیت استراتژیک خود در قرن چهارم هجری قمری به‌عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل‌بویه درآمد و از قرن ششم هجری پس از ساخته‌شدن شهر جدید خرم‌آباد این قلعه نیز بنام خرم‌آباد معروف شد و احتمالاً نام فلک الافلاک در دوره قاجار به آن اطلاق شده است.
این بنای کم‌نظیر مربوط به دوره ساسانی است و به شماره ۸۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
حال ناخوش بنای ساسانی
طی سال‌های گذشته همواره موضوع ثبت جهانی فلک الافلاک به‌عنوان شاهکار معماری جهان مطرح بوده است تا این اثر تاریخی در فهرست موقت ثبت جهانی قرار گیرد ولی به‌رغم گذشت سال‌ها با فراهم نشدن زمینه ثبت جهانی، فلک الافلاک در فهرست موقت خاک می‌خورد.
به نظر می‌رسد موارد مختلفی در عدم ثبت جهانی قلعه تاریخی فلک الافلاک مؤثر باشد، عواملی که شاید تنها بخشی از آن به عدم آزادسازی حریم این بنای تاریخ بازگردد و عوامل دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند روند ثبت جهانی این اثر تاریخی را تحت تأثیر قرار دهد.
بخش عمده‌ای از حریم بنای باستانی فلک الافلاک طی سال‌های گذشته آزادسازی شده است ولی متأسفانه بعد از آزادسازی، ساماندهی این حریم از سوی متولیان امر مورد غفلت قرارگرفته تا تبدیل حریم این بنای تاریخی به یک سایت گردشگری مغفول واقع شود.
| آخرین اظهارات مسئولان پیرامون ساماندهی فلک الافلاک | |
| مسئول | اظهارنظر |
| مهرداد ویسکرمی نماینده مردم خرم‌آباد و چگنی در مجلس | *دولت در پرداخت اعتبارات مصوب برای سپاه، به وعده خود عمل‌نکرده است *منتظر اقدام عاجل دولت در پرداخت مبلغ کارشناسی شده هستیم تا پیگیر ثبت این اثر به‌عنوان آثار جهانی باشیم چراکه این امر می‌تواند مایه افتخار فرهنگی برای استان باشد و موجب جذب گردشگر خارجی به کشور شود |
| امین قاسمی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان | * هنوز اسناد خزانه نقد نشده و سپاه بخشی از مطالبات را دارد، مشمول تورم هم شده و متأسفانه نمی‌تواند پروژه جایگزین پادگان را بسازد |
| محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه‌وبودجه کشور | *متولیان با سرعت پادگان جایگزین ساختمان موجود در حریم قلعه تاریخی فلک الافلاک را آماده می‌کنند، علت توقف ما در این سفر و بازدید از این پروژه نیز این است که در اجرای این امر تسریع شود *حتی یک روز زودتر بتوانیم این اثر فاخر میراثی و فرهنگی و تاریخی را برای مردم آزاد بگذاریم واقعاً ارزشمند است و توجیه دارد |
| سید موسی خادمی استاندار وقت لرستان | *برای استحکام‌بخشی اساسی این بنای خاص، تاریخی و ارزشمند اعتبارات استانی محدود بوده و قطعاً نیازمند تخصیص اعتبارات ملی هستیم |
از سوی دیگر طرح استحکام‌بخشی و لرزه‌خیزی قلعه تاریخی فلک الافلاک سال‌هاست که به دلایل مختلفی تکمیل‌نشده و امروز شاهد مشکلاتی در این بنای تاریخی هستیم، مشکلاتی که با هشدار کارشناسان مواجه شده است.
عدم اجرای طرح استحکام‌بخشی و لرزه خیری در این قلعه باستانی، موجب شد تا بار دیگر پایه‌ها و دیوارهای آن در جریان وقوع زمین‌لرزه اردیبهشت ماه ۹۹، به لرزه دربیاید، در این زمین‌لرزه ترک‌های موجود بر روی دیوارهای «فلک الافلاک» که از قبل وجود داشت، عمیق‌تر شد و نگرانی‌ها در رابطه با تخریب و آسیب به این بنای تاریخی افزایش پیدا کرد.
نم‌زدگی دیواره‌های قلعه باستانی قلعه فلک الافلاک، گلسنگ‌هایی که روی دیواره دیده می‌شود، وجود موزه‌های مردم‌شناسی و باستان‌شناسی در داخل این بنای منحصربه‌فرد و آسیب‌های ناشی از فعالیت این موزه‌ها و … همه و همه مشکلاتی است که این بنای تاریخی با آن دست در گریبان است.
استحکام بخشی فلک الافلاک نیازمند اعتبارات ملی است
آخرین بار این سید «موسی خادمی» استاندار سابق لرستان بود که در رابطه با وضعیت قلعه تاریخی «فلک الافلاک» ابر از نگرانی کرد و گفت: قلعه فلک الافلاک به علت قرار گرفتن بر روی یک تپه در مرکز شهر خرم آباد از لحاظ ایمنی دچار خطر است و قبلاً در زلزله‌های استان ترک‌هایی در بنا به وجود آمد که بحث استحکام بخشی و ایمن سازی آنکه از سال‌ها قبل شروع شده و اقدامات پیشگیرانه در حال انجام است.
وی در سخنانی دیگر گفته بود: برای استحکام بخشی اساسی این بنای خاص، تاریخی و ارزشمند اعتبارات استانی محدود بوده و قطعاً نیازمند تخصیص اعتبارات ملی هستیم.
استاندار سابق لرستان با اشاره به استقرار این بنای تاریخی و فرهنگی بر روی صخره، عنوان کرد: استحکام بخشی این بنا امری تخصصی و دشوار بوده که هم اکنون به همت اداره کل میراث فرهنگی لرستان کار مطالعاتی آن در حال انجام است و با شروع پروژه‌ای کارشناسی شده کار اتصال و استحکام بنای قلعه «فلک الافلاک» بر روی صخره مذکور محقق شود.
بدون اعتبار نمی‌توانیم استحکام بخشی را انجام دهیم
سید امین قاسمی مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار موج خبر با بیان اینکه مطالعات استحکام‌بخشی قلعه فلک الافلاک انجام‌شده است اظهار داشت: در حال حاضر این طرح تکمیل و در شورای فنی وزارت میراث فرهنگی در مرحله دفاع است تا بتوانیم بر مبنای آن استحکام‌بخشی قلعه را تکمیل کنیم.
وی با تأکید بر ضرورت اختصاص اعتبار برای اجرای طرح استحکام‌بخشی قلعه فلک الافلاک افزود: قطعاً برای این امر ما اعتبار مضاعفی نیاز داریم، باید اعتبار باشد تا بتوانیم طرح استحکام‌بخشی و یکپارچه‌سازی تپه و سازه را باهم انجام دهیم.
مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: فعلاً طرح مطالعاتی استحکام بخشی قلعه باید تکمیل و دفاع شود و در مرحله مشاور برآورد صورت گیرد که ما چقدر برای اجرای آن اعتبار نیاز داریم.
اعتبارات آزاد سازی به صورت کامل پرداخت نشده است
وی با اشاره به موضوع تملک و آزاد سازی حریم قلعه فلک الافلاک نیز بیان داشت: اقداماتی که باید در خصوص توافق اولیه با سپاه صورت گیرد، انجام شده و الان پادگان جدیدی که در خور شأن سپاه استان باشد و بتوانند حریم قلعه را تخلیه کنند، باید ساخته شود.
مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با تاکید بر اینکه در حال حاضر سپاه در این زمینه با کمبود اعتبار مواجه است افزود: دولت باید این اعتبار را تأمین و در اختیار سپاه بگذارد تا بتوانند پادگان را زودتر تکمیل کنند و حریم قلعه را آزاد سازی کنند و ما بتوانیم محدوده پادگان حضرت ابوالفضل (ع) و محدوده‌هایی که در اختیار میراث فرهنگی است را یکپارچه و دائمی کنیم تا زمینه برای ثبت جهانی قلعه فراهم شود.
قاسمی با تاکید بر اینکه برای آزاد سازی حریم قلعه، قبلاً با سپاه توافقاتی داشته‌ایم و مبلغ توافق خود را در قالب نقد و اسناد خزانه پرداخت کرده‌ایم، تصریح کرد: منتها هنوز پادگان جدید تکمیل نشده و ما باید صبر کنیم که سپاه پادگان را بسازد و بتوانیم ساختمان فعلی را از آنها تحویل بگیریم.
وی عنوان کرد: دولت باید اعتبار مورد نیاز برای ساخت پادگان جدید را پرداخت کند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان بیان داشت: در مجموع ۴۰ میلیارد تومان به صورت نقدی به سپاه پرداخت شده و ۴۰ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان هم اسناد خزانه پرداخت شده است.
قاسمی ادامه داد: بخشی از این اسناد خزانه در سال‌های ۹۸ و ۹۹ به حساب سپاه واریز شده و برای ۱۴۰۰ نیز این اسناد خزانه به طور کامل پرداخت می‌شود.
باید منتظر ماند و دید در سفر پیش روی رئیس‌جمهور و اعضای کابینه برای بنای تاریخی فلک الافلاک چه نسخه‌ای پیچیده خواهد شد و آیا مصوبات این سفر می‌تواند گره‌گشای مشکلات چندین و چندساله این اثر مهم ملی و جهانی باشد؟