استان البرز با گستره پنج هزار و ۸۰۰ کیلومتر مربع یکی از مناطق سرسبز کشور با متوسط بارندگی ۴۵۰ میلی در زمان ترسالی و کمتر از ۳۰۰ میلیمتر در زمان خشکسالی طی دهه های اخیر در بخش منابع آبی دستخوش تنش گاهی توام با بحران شدید شده است.
بررسی شرایط اقلیمی کشور در طول تاریخ بیانگر یک توالی دوره ای ۳۰ ساله ترسالی و ۳۰ ساله خشکسالی یا کم بارشی است که استان البرز یا ایران کوچک از این قاعده مستثنی نیست اما این توالی در دهه های اخیر به سبب آسیب های زیست محیطی جهانی با پدیده دیگری به نام تغییر اقلیم پیوند خورده است.
استان البرز که به واسطه نزدیکی به آب و هوای خزری در دهههای گذشته وضعیتی به مراتب بهتر از مناطق مرکزی ، جنوب شرقی و غرب کشور به لحاظ بارندگی داشت اما اکنون تحت تاثیر تغییر اقلیم میزان بارندگی سالانه آن روند افولی را طی می کند به طوریکه در سال زراعی جاری به نسبت سایر مناطق کشور از نزولات جوی بهره کافی نگرفته است.
در این میان تنها این خشکسالی یا تغییر اقلیم نیست که تنش آبی را در البرز یا سایر مناطق کشور تشدید می کند بلکه عوا مل دیگری مانند حفر بی رویه چاه های آب، آبیاری سنتی کشاورزی، فراوانی ساخت و ساز به ویژه ویلاهای دارای چاه خصوصی آب، صنایع آب بر، فرسودگی شبکه های اصلی و فرعی توزیع و انتقال آب شرب، وجود شرکت های آبرسانی خصوصی خارج از شبکه توزیع آب، عدم مصرف بهینه آب در بخش آشامیدنی و ناکافی بودن پروژه های بازچرخانی پساب ها برای تامین آب کشاورزی ، صنایع آب بر و فضای سبز از عوامل پیدا و پنهان تنش آبی در البرز شناخته شده است.
بررسی میدانی و گزارش مسوولان اجرایی استان البرز در بخش تامین آب موید این نکته است که هریک از این عوامل اثرات مخربی در نیستی و نابودی آب های سطحی و زیر زمینی استان البرز داشته و اکنون این آثار دست به دست هم داده تا سفره های زیر زمینی استان هر سال از دسترس دور تر شوند.
طبق گزارش های رسمی دستگاه های تامین آب استان البرز، میزان دسترسی به سفره های آب زیرزمینی این استان از حدود ۲۰ تا ۴۰ متر در دهه ۷۰، اکنون به بین ۷۰ تا ۳۰۰ متر رسیده است.
کاهش این منابع آبی افزون بر تنش آبی ، پدیده های مخرب زیست محیطی دیگری مانند فرونشست زمین ، گسترش مناطق بیابانی و خشکیدگی تالاب صالحیه و در مجموع نابودی منابع آبی البرز را در پی داشته که این روند به دغدغه بزرگی برای متولیان و دست اندرکاران امور آب استان تبدیل شده است.
بررسی هریک از عوامل تشدید کننده بحران آب در البرز بیانگر انجام فعالیت های بی ضابطه و غیر اصولی در برداشت از منابع آبی و استفاده از این منابع است ، اقداماتی که دود ناشی از آنها به چشم همگان خواهد رفت بدون آنکه کسی خود را در این میان مقصر جلوه دهد.
مصرف بی رویه آب از دایره خانگی ، تجاری ، صنعتی تا کشاورزی و امثال آن مبین این امر است که هیچ بخشی به حیات اجتماعی در زمان کنونی و آینده توجهی ندارد و در واقع نابودی منابع آبی به صورت تسلسلی رقم می خورد.
برای روشن شدن ابعاد خسارت های عوامل پیدا و پنهان مخرب منابع آبی استان البرز به صورت اختصار وضعیت این عوامل را در سال های گذشته مرور می کنیم تا حداقل به یک نتیجه گیری برای مدیریت جامع آب دست پیدا کنیم.