«فرسایش» دامن خاک لرستان را گرفت!

موج خبر : روند فرسایش خاک در استان لرستان و محدوده زاگرس به گونه‌ای است که هشدار کارشناسان را در پی داشته و خواستار جدیت متولیان امر برای مقابله با این بحران جدی شده‌اند.

افزایش تغییر کاربری جنگل‌ها و مراتع استان به اراضی کشاورزی، تداوم استفاده از شیوه‌های سنتی در آبیاری اراضی، وقوع سیلاب، عدم اجرا و تکمیل پروژه‌های آبخیزداری و… از جمله آسیب‌ها به خاک این دیار است که موجب ابزار نگرانی متخصصان در این حوزه شده است.

حذف اعتبارات حوزه آبخیزداری

شیرزاد نجفی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان در این راستا بر ضرورت تکمیل سازه‌های آبخیزداری تاکید کرد و گفت: با وجود آنکه پتانسیل لازم برای اجرای عملیات آبخیزداری در استان فراهم است، اما متأسفانه اعتبارات استانی لازم به این امر اختصاص داده نشده است.

وی با اشاره به اینکه در سال گذشته از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی در حوضه‌های آبخیز شهر خرم‌آباد در مناطق «فلک الدین»، «سر مرغ»، «زرین چغا»، «ریمله»، «آبشار طلایی»، «کرگانه»، «قلعه گل»، «پیرجد»، «سر آسان»، «کاکاشرف»، «شوراب»، و «کرگاه»، عملیات آبخیزداری به شکل احداث سازه‌های سنگی ملاتی، بندهای خاکی و همچنین خشکه چین احداث شده است، عنوان کرد: متأسفانه در سال ۱۴۰۰ به علت حذف اعتبارات آبخیزداری از محل صندوق توسعه ملی و همچنین عدم تخصیص اعتبارات کافی استانی به آبخیزداری، برخی از سازه‌های احداثی تاکنون تکمیل نشده‌اند و در این راستا بهره برداری از آنها نیاز به تزریق اعتبارات ملی و استانی دارد.

هر ساله بیش از ۲۰ تن در هکتار فرسایش خاک رخ می‌دهد

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان، نقش این سازه‌ها را در جلوگیری از سیلاب، کاهش رسوب و… بسیار مهم دانست و افزود: هر هکتار عملیات آبخیزداری حداقل به ۱.۵ تا ۲ میلیون تومان اعتبار نیاز دارد و این در حالیست که، اثر بخشی اجرای عملیات آبخیزداری به ازای هر هکتار نفوذ و کنترل آب، ۵۳۰ مترمکعب آب در هکتار و افزایش ۱۲۰ کیلوگرمی تولید علوفه را در پی خواهد داشت.

نجفی با بیان اینکه بخش اعظمی از استان سیل خیز بوده و سیل گذشته خسارات زیادی به زیرساخت‌های لرستان وارد کرد افزود: در برخی از مناطق استان هر ساله بیش از ۲۰ تن در هکتار فرسایش خاک رخ می‌دهد که تنها با اقدامات آبخیزداری می‌توان آن را مدیریت و تا حد زیادی کاهش داد.

نقش پروژه‌های آبخیزداری در کنترل سیلاب و جلوگیری از فرسایش خاک

وی در ادامه به بارش‌های قابل ملاحظه در شهرهای خرم آباد و پلدختر گریزی زد و اظهار داشت: اجرای عملیات آبخیزداری در این شهرها نه تنها باعث کاهش خسارت به میزان زیادی می‌شود بلکه سرعت روان آب را کاهش و آب‌های جاری ناشی از بارندگی را به درون خاک نفوذ می‌دهد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان، به دبی پیک سیلابی رودخانه خرم رود در ساعات اوج بارش‌ها که ۴۰۰ مترمکعب بر ثانیه بوده نیز اشاره کرد و بیان داشت: با انجام عملیات آبخیزداری، مدیریت سیلاب و با افزایش زمان تمرکز می‌توان علاوه بر کنترل سیل، کنترل رسوب و نفوذ آب به آبخوان‌های منطقه، نقش مهمی در کاهش خسارت سیل به تأسیسات شهری و خدمات زیربنایی ایفا کرد.

نجفی گفت: پروژه‌های آبخیزداری اجرا شده همواره در حوضه‌های آبخیزداری موجب افزایش آبدهی قنوات، چشمه‌ها و چاه‌های پایین دست می‌شود.

نیاز ۴۰ میلیاردی برای تکمیل طرح‌های آبخیزداری

مجید سپهوند معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان نیز در این رابطه اظهار داشت: به منظور جلوگیری از فرسایش خاک و کنترل سیلاب‌های مخرب بیش از ۱۳۰ طرح آبخیزداری در سطح ۴۵۰ هزار هکتار از حوزه‌های آبریز لرستان اجرا شده است.

وی گفت: بعد از سال ۹۷ به دستور مقام معظم رهبری از محل صندوق توسعه ملی بالغ بر ۱۵۰ میلیارد تومان به استان تخصیص داده شد و بالغ بر ۱۳۷ پروژه آبخیزداری در سطح استان اجرا شد.

معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان بیان داشت: از دو میلیون و ۳۵۰ هزار هکتار از حوزه آبخیز لرستان، تنها در سطح یک چهارم آن‌ها طرح‌های آبخیز داری انجام شده است.

سپهوند افزود: با بهره برداری از ۹ طرح نیمه تمام آبخیزداری در لرستان حدود چهار میلیون متر مکعب سیلاب و رسوب در حوزه لرستان مهار می‌شود و برای بهره برداری از این تعداد طرح ۴۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

بنا بر این گزارش، با استمرار وضعیت فرسایش خاک و عدم تکمیل طرح‌های آبخیزداری، معلوم نیست در آینده چه بر سر سرمایه‌های این دیار خواهد آمد، سرمایه‌ای که بد نیست در مورد آن بدانیم که به گفته کارشناسان برای تولید هر سانتی متر خاک یک دوره زمانی ۵۰۰ تا ۷۰۰ ساله زمان نیاز است.

با این تفاسیر باید قبل از آنکه دیر شود به فکر راه چاره بود و در این میان توسعه فعالیت‌های آبخیزداری، جلوگیری از تعرض به مراتع و جنگل‌ها، تغییر کاربری منابع طبیعی به اراضی کشاورزی، حفظ داشته‌های خود در این حوزه و توجه به کشاورزی اصولی از اولویت‌هایی است که باید مورد توجه قرار گیرد.