رونمایی از دو نانوکیت تشخیص آلودگی های نیترات و نیتریت و آمونیاک پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در هفته دولت
طی مراسمی در صبح امروز همزمان با هفته دولت و با حضور دکتر خیام نکوئی، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رییس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و جمعی از مدیران وزارت جهاد کشاورزی و روسای موسسات تحقیقاتی در پژوهشگاه بیوتکنولوژی برگزار شد از نانوکیت پیشرفته تشخیص آلودگی های نیترات و نیتریت محصولات کشاورزی و کیت تشخیص بصری، سریع و ارزان آمونیاک حوضچه‌های پرورش ماهی رونمایی شد.
دکتر خیام نکویی معاون وزیر و رییس سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی طی سخنانی در این مراسم با اشاره به سالروز شهادت رجایی و باهنر که به عنوان هفته دولت در کشور گرامی داشته می‌شود، گفت: نباید به تکریم ظاهری رییس جمهور و نخست وزیر شهید اکتفا کنیم بلکه باید ببینیم این دو شهید بزرگوار که تنها حدود یک ماه خدمت کردند چه رفتار و عملکردی داشته‌اند که بعد از ۴۰ سال هنوز در قلب میلیون‌ها ایرانی زنده‌اند.
دکتر خیام نکویی با بیان اینکه بسیاری از وعده‌های دولت حجت‌الاسلام والمسلمین رییسی طی همین مدت نسبتا کوتاه محقق شده است، اظهار داشت: از ویژگی‌های مشترک دولت سیزدهم با دولت شهید رجایی، اخلاص عمل است. باید مردمی بودن دولت دکتر رییسی در همه بخش های دولت، ظهور و بروز داشته باشد که البته برای مردمی بودن تحقیقات کشاورزی باید از همه ظرفیت‌های بخش کشاورزی به نحو احسن استفاده کرد و راهبردهای این حوزه باید متناسب با شاقول دولت باشد.
معاون وزیر جهاد کشاورزی افزود: برای مردمی کردن تحقیقات کشاورزی باید تمام ظرفیت‌های موجود تحقیقاتی را در اختیار حوزه‌های اجرایی قرار دهیم. تجربه موفق شوراهای راهبردهای تحقیقات در حوزه‌هایی مثل باغبانی، شیلات دامپزشکی و ... که معاونین وزیر در هر شاخه ریاست آن را برعهده دارند نشان می دهد که استفاده از تمام ظرفیت‌های موجود در هر بخش تخصصی کشاورزی تا چه حد در موفقیت آن موثر است
وی با بیان اینکه رییس جمهور در جلسه اخیر در وزارت جهاد کشاورزی، چهار، پنج بار مستقیما به سازمان تات(تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی) و رییس این سازمان (دکتر خیام نکویی) اشاره کرده، اظهار داشت: این توجه ویژه که نشان از اعتقاد و باور عمیق رییس جمهور به بخش تحقیقات دارد، ظرفیت کم نظیری است که میتواند اتفاقات بزرگی را رقم بزند. امروز در مقطعی هستیم که باید تغییر اولویت ها را تشخیص داده و در یک بازه زمانی میان مدت و بلند مدت به این اولویت ها پاسخ دهیم. راهبردهای ما تغییر کرده و ریل گذاری جدیدی در سازمان صورت گرفته که بر اساس آن محبوب ترین فرد و موسسه، آن است که دغدغه بیشتری برای حل مشکلات بخش های اجرایی داشته باشد.
به گفته معاون وزیر و رییس سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، موسسات تحقیقاتی سازمان تات هم باید متناسب با تغییر راهبرد سازمان، راهبرد خود را تغییر دهند.
وی در ادامه از اعطای برند سلامت تات به عنوان ضامن کیفیت محصولات کشاورزی از اواخر امسال خبر داد و گفت: اعطای این برند گامی در جهت مردمی کردن تحقیقات کشاورزی است.
رییس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی خاطرنشان کرد: فناوری نانو هم با توجه به قابلیت ها و ظرفیت‌هایی که دارد کمک بسیار موثری به حل مشکلات مردم می‌کند.
معاون وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه در حال حاضر بخش قابل توجهی از تولیدات کشاورزی کشور تبدیل به ضایعات می‌شود گفت: در دوره مدیریت خود در پژوهشگاه (دهه ۱۳۸۰) تحقیقات هسته‌ای را هم راه‌اندازی کردیم که بعدا منحل شد. درخواستم از رییس جدید پژوهشگاه این است که ارتباط با سازمان انرژی اتمی را مجددا پیگیری کند.
رییس سازمان تات در ادامه با بیان این که یکی از رسالت‌های اصلی موسسات تحقیقاتی سازمان در سال جاری، راه‌اندازی ۴۰ مزرعه الگویی نوآوری در کشور است اظهار داشت: ماموریت این مزارع رسوخ و ترویج دانش و فناوری در پهنه در اختیار مزرعه است.
دکتر خیام نکویی در پایان با ابراز خرسندی از تحول چشمگیری که در یک سال اخیر در وزارت جهاد کشاورزی در زمینه توجه به تحقیقات صورت گرفته ابراز امیدواری کرد که روزی برسد که سازمان تات به واسطه عملکردش مثل نگینی در کل کشور بدرخشد و مردم نیز حاصل این درخشش را در سفره‌های خود ببینند.
دکتر صالحی جوزانی، رییس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی هم طی سخنانی در این مراسم با اشاره به توسعه روز افزون بازار جهانی محصولات نانو فناوری اظهارداشت: بازار جهانی نانو در حال حاضر بالغ بر ۴۷ میلیارد دلار است که با ۳۴ درصد رشد سالانه تا سال ۲۰۲۶ به ۷۰ میلیارد دلار می‌رسد. تا سال ۲۰۳۰ سهم محصولات مرتبط با بخش کشاورزی از بازار جهانی محصولات نانو هم از ۶ درصد کنونی به ۲۰ درصد افزایش می‌یابد.
وی با بیان این که طبق سند گسترش کاربرد فناوری نانو در افق ۱۴۰۴، ایران باید یک درصد بازار جهانی محصولات نانو را به خود اختصاص دهد خاطرنشان کرد: در حال حاضر ۳۳۰ شرکت با ۱۲ هزار میلیارد تومان گردش مالی که نزدیک به یک درصد بازار جهانی محصولات نانو است در کشور فعالیت دارند. در زمینه تولید علم هم، همین الان از رتبه پنجم پیش بینی شده در این سند جلوتر و در رتبه چهارم هستیم و در زمینه ثبت اختراعات هم که باید به رتبه ۱۵ برسیم در رتبه بیستم هستیم.
رئیس پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی خاطرنشان کرد: سهم بخش کشاورزی از بازار نانو کشور تنها ۳۰۰ میلیارد تومان است که اگر بخواهیم ۲۰ درصد بازار نانوی کشور را در اختیار بگیریم باید سهم بخش کشاورزی را به ۴ هزار میلیارد تومان افزایش دهیم.
صالحی جوزانی تصریح کرد: بخش تحقیقات نانو تکنولوژی یکی از شش بخش تحقیقاتی پژوهشگاه است که سال ۸۷ راه اندازی و تیر ماه ۸۸ افتتاح شده است. این بخش دارای ۱۰ نفر نیرو شامل ۷ نفر عضو هیئت علمی است که حاصل تلاش‌های آنها ۱۱ ثبت اختراع، ۱۸ فناوری قابل تجاری سازی، ۳۶ پروژه خاتمه یافته و ۲۰ پروژه جاری است.
وی با اشاره به برنامه ساخت نانوحسگرها، نانو کودها، نانو سموم و پوشش دهی بذر اظهار داشت: پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی همچنین به عنوان کارگزار و آزمایشگاه مرجع محصولات نانوفناوری در کشور فعال است.
صالحی جوزانی در پایان، لازمه تسریع تجاری سازی محصولات فناوری نانو در کشاورزی را ایجاد زنجیره ارزش عنوان و از توجه پژوهشگاه به این مهم خبر داد.
دکتر فروغ قاسمی، عضو هیات علمی بخش تحقیقات نانوتکنولوژی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و مخترع این کیت‌های پیشرفته هم در توضیح دستاورد علمی خود در زمینه تشخیص آلودگی های نیترات و نیتریت محصولات کشاورزی گفت: نیتریت که در واکنش با اسیدهای آمینه به ترکیبات سمی و سرطان‌زای نیتروزآمین تبدیل می‌شود، علی‌رغم مفید بودن در سطوح کم در غلظتهای بالا، اثرات بسیار نامطلوبی بر محیط زیست، سلامت انسان و دیگر موجودات زنده دارد. نیتریت به عنوان عامل بیماری متهموگلوبینمیا در اطفال شناخته شده و دریافت غلظت بالای نیتریت و نیترات در دوران بارداری احتمال بروز نقص عضو در نوزادان را افزایش می‌دهد. غلظت بالای نیتریت و نیترات در دام‌ها باعث سقط جنین، کاهش تولید شیر و مرگ دام و در منابع آبی منجر به پدیده یوتریفیکاسیون و در پی آن مرگ آبزیان می‌شود و از این رو، کنترل دقیق، سریع و در محل نیتریت جهت نظارت بر سلامت تولیدات کشاورزی و مواد غذایی بسیار مهم است.
وی با بیان این که نیتریت از نظر شیمیایی ناپایدار بوده و لذا باید از روشی استفاده کرد که امکان تشخیص سریع و در محل آن را فراهم کند، گفت: روش‌های آزمایشگاهی با وجود حساسیت بالا به دلیل گران بودن، زمانبر بودن و نیاز به اپراتور آموزش دیده، چندان رضایت بخش نیستند. از طرف دیگر، حسگرهای موجود بر اساس تغییر در شدت یک رنگ می‌باشند که تشخیص چشمی را دشوار می‌سازد؛ بنابراین لازم است روش‌های ساده، کم هزینه، دارای حساسیت ذاتی بالا و با قابلیت پاسخ سریع و با کاربری آسان گسترش یابند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با بیان این که روش‌های رنگ‌سنجی مبتنی بر نانوذرات پلاسمونیک به ویژه نانومیله‌های طلا به دلیل ویژگی های مطلوب شیمیایی و نوری نسبت به روش های دیگر برتری دارند، خاطرنشان کرد: حسگر طراحی شده در این اختراع بر اساس برهمکنش نانوحسگر پلاسمونی و نیتریت عمل می‌کند که به صورت تغییر رنگ و طیف، تشخیص کیفی و کمی یون نیتریت را میسر می‌کند. در این اختراع از نانوذرات طلا با ساختار میله ای شکل به عنوان عنصر شناساگر و از اکسیداسیون نانوذرات به عنوان مکانیسم سنجش استفاده شده است.
وی اندازه‌گیری نیتریت در دمای اتاق، تشخیص چشمی نیتریت جهت کاربردهای در محل، غیرتجمعی بودن حسگر و عدم نیاز به برچسب‌گذاری نانوذرات، کاربری آسان و بدون نیاز به دستگاه‌های پیشرفته، عدم استفاده از واکنشگرهای سمی
و قابلیت تشخیص رنگ‌سنجی نیترات بعد از احیا به نیتریت را از جمله مزایای فناوری ارائه شده عنوان کرد.
به گفته دکتر قاسمی، تشخیص کیفی بر اساس مشاهده گستره وسیعی از رنگ‌ها شامل قهوه ای، سبز، آبی، بنفش، صورتی و آبی است؛ بنابراین این امکان وجود دارد که با چشم غیرمسلح و در محل از مقادیر نیتریت در نمونه های حقیقی مطلع شویم. تشخیص کمی نیز بر اساس طیف های اسپکتروفتومتری و با استفاده از منحنی کالیبراسیون است.
وی با بیان این که کارایی عملی حسگر توسعه یافته در تعیین نیتریت و نیترات در نمونه های آب، عصاره خاک و محصولات غذایی تأیید و کیت ساخته شده بر این اساس به عنوان اختراع ثبت شده است، تصریح کرد: روش جدید پیشنهادی به عنوان یک روش مناسب و قابل رقابت با سایر روش های اندازه گیری نیتریت - نیترات معرفی شده است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی همچنین در توضیح دستاورد دیگرش که کیت رنگ سنجی بر پایه نانوذرات پلاسمونی با قابلیت تشخیص بصری، سریع و ارزان آمونیاک محلول در آب است و کمک موثری به کاهش هزینه و افزایش تولید مزارع پرورش ماهیان خاویاری و قزل آلا می‌کند گفت: آمونیاک محلول در آب یکی از عمده پارامترهای بحرانی در مدیریت حوضچه های پرورش متراکم و فوق متراکم ماهیان خاویاری است که با وجود توسعه سیستم های مداربسته، متراکم و فوق متراکم پرورش ماهیان خاویاری و البته ماهی قزل آلای رنگین کمان در استان های مختلف کشور، پرورش دهندگان ماهی تمایل چندانی به پایش این پارامتر مهم ندارند چون هر تست اندازه گیری آمونیاک از هر نمونه آب حدود ۷۰ هزار تومان هزینه در پی دارد.
وی با بیان این که علت بالا بودن هزینه تست آمونیاک، استفاده از کیت‌های مبتنی بر آنزیم است که هم هزینه کیت را بالا برده و هم شرایط نگهداری کیت را محدود می‌کند، خاطرنشان کرد: روش های موجود اندازه گیری آمونیاک، پیچیده و مستلزم تجهیزاتی با قیمت حدود ۲۰ میلیون تومان برای فراهم کردن شرایط آزمایشگاهی فوتومتری و بهره‌گیری از اپراتور متخصص است که همین مساله اندازه گیری پارامترهای بحرانی در صنعت پرورش ماهی متراکم و فوق متراکم در کشور را با چالش مواجه کرده است. روش استاندارد ملی اسپکتروفتومتری برپایه واکنش نسلر هم از واکنشگر بسیار سمی جیوه استفاده می‌کند.
به گفته دکتر قاسمی، تشخیص چشمی و کاربری آسان، عدم نیاز به واکنشگرهای سمی و نیروی متخصص از مزایای کیت رنگ سنجی آمونیاک ساخته شده است که بر پایه نانو ذرات پلاسمونی عمل می کند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با تاکید بر این که مدیریت میزان آمونیاک محلول در آب که عاملی محدود کننده برای رشد و تولید ماهی است، اثر مهمی در افزایش تولید آبزی پروری خواهد داشت، تصریح کرد که کیت رنگ سنجی آمونیاک که توسط وی طراحی شده در ادامه پروژه در اختیار موسسه تحقیقات بین المللی تاسماهیان دریای خزر قرار می گیرد تا کارایی آن در کنترل آمونیاک موجود در آب حوضچه های پرورش ماهیان خاوریاری به دقت ارزیابی و تایید شود.
به پیج اینستاگرامی «شهروندالبرز» بپیوندید
instagram.com/shahrvand.alborz