احمدوند: نقادی بدون حُب و بغض آثار جلال ضرورت دارد

مراسم یک قرن جلال؛ یادبود یک‌صدمین سالگرد تولد جلال آل‌احمد شنبه ۱۱ آذر در فرهنگ‌سرای جلال آل‌احمد در طالقان برگزار شد.

در این مراسم یاسر احمدوند معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، فضل الله حسینی امام جمعه طالقان، گلعلی بابایی پژوهشگر و مستندنگار، رشید کاکاوند شاعر و پروهشگر، علی حدادی نماینده مردم نظرآباد، طالقان و چهارباغ در مجلس شورای اسلامی، علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و جمعی از ادیبان و اهالی فرهنگ و ادب حضور داشتند.

احمدوند با تاکید بر اینکه برگزاری مراسم مشاهیر شهرهای مختلف در محل زندگی آن‌ها اقدام شایسته‌ای است، گفت: این اقدام موجب عزت برای اهالی آن شهر و در نهایت موجب عزتمندی مردم ایران می‌شود که بدانند که مشاهیر و مفاهر ارزشمندی دارد. طالقان مشاهیر ارزشمندی دارد و حتما در میان کودکان افرادی خواهند بود که در آینده برای این وطن خدمت خواهند کرد.

ویژگی‌های شخصیتی و اجتماعی جلال اثرگذار بود، او در حوزه ادبیات، اجتماع و سیاست تلاش‌هایی داشته استمعاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اثرگذاری شخصیت جلال، افزود: ویژگی‌های شخصیتی و اجتماعی جلال اثرگذار بود، او در حوزه ادبیات، اجتماع و سیاست تلاش‌هایی داشته است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آثار او بازگشت به خویشتن است که متاثر از اوضاع اجتماعی جهان و ایران بوده است.

وی در بررسی ابعاد شخصیتی و آثار جلال آل‌احمد ادامه داد: در داخل کشور بعد از کودتای ۲۸ مرداد و حاکم شدن خفقان دوره پهلوی، روشنفکران تمایل به جریان‌های منتقدانه داشتند، مساله دیگر این است که در جهان هم به تازگی جنگ دوم جهانی پایان پذیرفته بود و اندیشمندان جهانی مانند مارتین هایدگر و هربرت مارکوزه دیدگاه‌های انتقادی نسبت به سلاح‌های کشتار انسان ارائه می‌دادند، فضای انتقادی در اندیشه‌های غرب موج می‌زد. در آن دوره آثار ادبی نویسنده‌های مختلف متوجه هویت ایرانی است و به همین دلیل روستایی‌نویسی در آن دوره بسیار ترویج پیدا می‌کند.

احمدوند افزود: توجه به اجتماع و نوع مقابله با مدرنیزاسیون کشور، رویکرد قالب حاکمیت در الگوبرداری بود، این مساله در آثار نویسندگان مختلف مشاهده می‌شود. از جمله غلامحسین ساعدی، تقی مدرسی، محمدعلی سپانلو، احمد محمود، ناصر تقوایی در آن حوزه تولید محتوا می‌کردند؛ توجه به هویت اقلیم، روستایی‌نویسی، مبارزه با ماشینی‌شدن و تجربه‌نگاری از ویژگی‌های این گروه بود.

اصلی‌ترین راه غرق نشدن در ابتذال، خواندن است

او توجه جدی به حوزه ترجمه داشت و توجه می‌کرد، نقد به جهان را با نگاه درست نسبت به آنچه در خارج می‌گذرد، از راه ترجمه‌هایش منتقل کنداحمدوند با اشاره به اینکه جایگاه زن در آثار جلال مورد توجه بوده است، ادامه داد: زن در دیدگاه جلال چندان موثر مطرح نمی‌شود، البته این دیدگاه او با استفاده از واقعیت‌های اجتماعی بوده و در آثاری مانند زن زیادی، بچه مردم و لاک صورتی شاهد آن هستیم.

به گفته معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجموعه توجه به جامعه، اقلیمِ روستا و بازگشت به هویت از جلال شخصیت موثری می‌‍سازد و در نتیجه اینها ویژگی‌هایی در آثار او برجسته می‌شود.

او با اشاره به اینکه نیما یوشیج رفاقت خوبی با جلال داشت، گفت: جلال از خیلی از نویسندگان که بعدها مطرح شدند، حمایت کرد. همچنین او توجه جدی به حوزه ترجمه داشت و توجه می‌کرد نقد به جهان را با نگاه درست نسبت به آنچه در خارج می‌گذرد، از راه ترجمه‌هایش منتقل کند.

احمدوند با تاکید برلزوم نقادی بدون حُب و بغض، ادامه داد: متخصصان و منتقدان آثار جلال را نقادی می‌کنند، آثار خوبی هم دراین حوزه وجود دارد. برای اینکه از گذشته بدانیم، در دوره‌ای که ابتذال در همه حوزه در سطح دنیا در حال ترویج است، باید کتاب خواند. اصلی‌ترین راه غرق نشدن در ابتذال، خواندن است از جمله خواندن آثار مفاخر خودمان و برای همین مردم را به خواندن آثار جلال و ادبیات داستانی دعوت می‌کنم.

جلال را با آزادمنشی می‌شناسند

قلم جلال تیز برنده و بی‌رحم بود و عجیب این است که او همه‌کس و همه‌چیز را می‌کوبید و نقد می‌کردامام جمعه طالقان نیز با اشاره به اینکه برای نخستین بار در ۱۵ سالگی کتابی از جلال آل‌احمد خوانده است، ادامه داد: اولین بار در ۱۵ سالگی با خواندن کتاب مدیر مدرسه با آثار جلال آشنا شدم، دو سال قبل از انقلاب بود. ای کاش فرصت، همایش و میزگردی باشد و با افرادی که در این حوزه کار کردند و دیدگاه او نقد و بررسی شود. 

حجت الاسلام فضل الله حسینی با تاکید بر اینکه مشخصه اصلی جلال، آزادمنشی او است، گفت: انسان تا آزاد نباشد نمی‌تواند حرف بزند. او در خانواده بر دین و ادبیات شورش کرد، قالب‌های ادبی را شکست. نقدهای جلال بی‌رحمانه بود. قلم جلال تیز برنده و بی‌رحم بود و عجیب این است که او همه‌کس و همه‌چیز را می‌کوبید و نقد می‌کرد، از طرفی در حالی که دربرابر هیچکس سر خم نمی‌کرد، به مکه می‌رفت. 

او با تاکید بر اینکه جلال را با آزادمنشی می‌شناسند، افزود: به نظر می‌رسد انسان می‌تواند که با آزادمنشی به دین و برخی از حقایق آن برسد. مقام معظم رهبری درباره جلال گفت که او از زمان خودش جلوتر بود، در آن زمان کمونیستی و سرمایه‌داری را شکست.        

          

 یک قرن صرف شناخته نشدن آل‌احمد شد

خواهرزاده جلال آل‌احمد نیز گفت: یک عده عاشق و شیفته جلال بودند و یک عهده از طرف دیگر بام افتادند، این یک قرن زمانی بود که برای شناخته نشدن آل‌احمد مصرف شد امیدوارم قرن جدید معکوس قرن قبلی باشد.

محمدحسین دانایی افزود: یک حقیقت ناقص یک دروغ کامل است آل احمد چهره‌های مختلفی داشت و برای شناخت او باید به همه منابع رجوع کرد.

نقد به معنی تفکیک سره از ناسره است

یک پژوهشگر ادبی نیز با اشاره به اینکه بر اساس گفته جلال هرکسی تفکر نقاد داشته باشد، روشنفکر است، گفت: نقد به معنی تفکیک سره از ناسره (یعنی تفکیک پول اصلی از پول بدلی) است. روشنفکر کسی است که می‌تواند مزایا را از معایب جدا کند. کسی که آگاهی دارد، قدرت تفکیک دارد. یکی از نشانه‌های انسان مدرن مکتوب کردن است و یکی از عادت‌های جلال یادداشت روزانه نوشتن بود. 

غلامرضا خاکی درباره کتاب غرب‌زدگی جلال آل‌احمد گفت: نخستین موضوعی که منورالفکرهای عصر قاجار با آن روبه‌رو شدند مساله غرب بود. در جامعه ما دو تعریف از غرب شده است، ابتدا کشورهای اروپای غربی و بعد امریکا هم به آن اضافه شده است، عصر روشنگری در آن آغاز می‌شود. 

وی افزود: همچنین غرب معنای دیگری دارد، جایی که حقیقت غروب میکند و نفسانیت انسان طلوع می‌کند. یعنی در مقطعی از تاریخ در اروپای غرب زاده می‌شود که عقل سکولار انسان دربرابر عقل وحی قرار می‌گیرد. جلال توصیه کرده بود که هیچ کتابی را نخوانید مگر اینکه مدادی میان آن کتاب داشته باشید.

در این مراسم از تمبر صدسالگی جلال رونمایی شد.

به پیج اینستاگرامی «شهروندالبرز» بپیوندید
instagram.com/shahrvand.alborz

• دو درخت کهنسال ساوجبلاغ در فهرست میراث ملی به ثبت رسیدند